Wat is het FODMAP-dieet? Wetenschappelijke uitleg over hulp bij darmklachten

Veel mensen kampen dagelijks met buikpijn, een opgeblazen gevoel of wisselende stoelgang. Soms blijven deze klachten bestaan, ook als iemand gezond eet. Voor mensen met zulke klachten kan het FODMAP-dieet ondersteuning bieden.

Wat is het FODMAP-dieet?

FODMAP is een afkorting voor:

• Fermenteerbare
• Oligosachariden
• Disachariden
• Monosachariden
• And Polyolen

Dit zijn groepen van bepaalde koolhydraten (suikers) die in de dunne darm minder goed worden opgenomen. Ze kunnen daardoor extra water aantrekken en in de dikke darm door bacteriën worden gefermenteerd, wat klachten als gasvorming en diarree kan geven.

Het FODMAP-dieet werd ontwikkeld aan de Monash University in Australië. Het is bedoeld om voedingsmiddelen die rijk zijn aan FODMAP’s tijdelijk te vermijden, waarna ze stap voor stap weer worden geïntroduceerd. Zo kan in kaart worden gebracht welke groepen voor klachten zorgen.

Belangrijk: Het FODMAP-dieet is bedoeld als tijdelijke aanpak en wordt aangeraden onder begeleiding van een gekwalificeerde diëtist of therapeut.

Bij welke klachten kan het FODMAP-dieet ondersteuning bieden?

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat het FODMAP-dieet vooral kan helpen bij:

• Buikpijn en krampen
• Opgeblazen gevoel
• Overmatige winderigheid
• Diarree
• Obstipatie
• Wisselende ontlasting
• Misselijkheid zonder duidelijke oorzaak
• Gevoel van onvolledige stoelgang

De meeste onderzoeken zijn gedaan bij mensen met het prikkelbare darm syndroom (PDS). Studies tonen aan dat ongeveer 70-80% van de mensen met PDS baat heeft bij een laag-FODMAP-dieet (Gastroenterology Journal, 2016).

Let op: Het dieet geneest de onderliggende oorzaak niet, maar kan bijdragen aan het verminderen van symptomen.

In sommige gevallen wordt het FODMAP-dieet ook overwogen bij mensen met andere darmproblemen, zoals:

• Rustige fases van inflammatoire darmziekten (Croagh et al., 2007)
• Coeliakie-patiënten die ondanks een glutenvrij dieet klachten houden (Ong et al., 2010)
• SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth) — hierbij is aanvullend wetenschappelijk onderzoek nodig en het dieet moet aangepast worden (Pimentel et al., 2003).

Hoe werkt het FODMAP-dieet?

Het dieet bestaat uit drie fases:

1. Eliminatiefase (4-6 weken): Alle FODMAP-rijke voedingsmiddelen worden vermeden.
2. Herintroductiefase: Stap voor stap worden verschillende groepen weer toegevoegd om te testen welke klachten geven.
3. Persoonlijk dieet: Alleen de FODMAP’s waarvoor gevoeligheid is vastgesteld, worden blijvend beperkt.

Een uitgebreide uitleg over de fases vind je ook bij Monash University (officiële bron).

Voor wie is het FODMAP-dieet geschikt?

Een korte checklist:

• Ervaar je buikpijn, een opgeblazen gevoel, gasvorming, diarree of obstipatie?
• Zijn ernstige aandoeningen zoals coeliakie en inflammatoire darmziekten uitgesloten?
• Blijven klachten bestaan ondanks gezonde voeding en levensstijl?
• Sta je open voor een tijdelijke, begeleide voedingsaanpassing?

Als op meerdere van deze vragen het antwoord "ja" is, kan het FODMAP-dieet het overwegen waard zijn.

Conclusie

Het FODMAP-dieet is wetenschappelijk onderbouwd als een effectieve strategie om darmklachten te verminderen bij mensen met prikkelbare darm syndroom. Het is belangrijk om het dieet correct te volgen en goed te laten begeleiden om gezondheidsrisico’s, zoals eenzijdige voeding of verstoring van het darmmicrobioom, te voorkomen.

Bronnen:

• Monash University FODMAP Program
• Gastroenterology Journal, 2016 - Halmos et al.
• Croagh et al., 2007 - Journal of Gastroenterology and Hepatology
• Ong et al., 2010 - Journal of Gastroenterology and Hepatology
• Pimentel et al., 2003 - The American Journal of Gastroenterology